De knobbelzwanen kunnen een spanwijdte van 2,30 meter bereiken en zijn daarmee de grootste watervogels. Zelf zijn ze 145 – 160 cm groot. Met hun
lange nek kunnen ze ver onder water reiken. Ze kunnen 10 tot 13 kg wegen en behoren daarmee tot de zwaarst vliegende dieren. De hals heeft het grootste aantal halswervels
van alle vogels (26). Ze houden hun kop altijd iets omlaag gebogen. Hun snavel is relatief breed. Mannetjes en vrouwtjes zijn volledig gelijk, alleen hebben de mannetjes in de
lente een veel meer gezwollen knobbel en hun snavel is dan ook veel roder. Mannetjes hebben ook een zwaardere nek.
Vanwege hun statige en ornamentele status spelen knobbelzwanen een grote rol in de mythologie van vele volkeren. Bij de Germanen werden hen voorspellende gaven toegekend.
Ook omwille van hun uiterlijk worden ze al sinds de middeleeuwen als sierwatervogel exclusief in park- en kasteelvijvers gehouden.
Knobbelzwanen blijven dikwijls hun hele volwassen leven bij elkaar en hebben per jaar maar één broedsel.
